Monday, January 06, 2014

BIAŁORUŚ, OJCZYZNO MOJA !


Litwo, Ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie;
Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie,
Kto cię stracił. Dziś piękność twą w całej ozdobie
Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie.

Adam Mickiewicz - „Pan Tadeusz”
 

Nazwa "Litwa" została po raz pierwszy zapisana w związku ze śmiercią niemieckiego biskupa Brunona z Kwerfurtu i odnosiła się mniej więcej do terenów obecnej Litwy. 
Po pewnym czasie Litwini (z terenów mniej więcej obecnej Litwy, gdzie mieszkali od wieków) ruszyli na południe i podbili ogromne tereny Słowian- całą obecną Białoruś i Ukrainę, a nawet części dzisiejszej Polski i Rosji. Opanowali te tereny i dołączyli do swojego małego terytorium i stworzyli państwo- Wielkie Księstwo Litewskie - największe państwo w Europie, której stolicą uczynili, położone na południowym-wschodzie obecnej Litwy - Vilnius czyli Wilno. Jednak jednocześnie spowodowało to taką sytuację, że ludnościowo Litwini (Bałtowie) stanowili jedynie kilka % ludności w kraju który stworzyli (to tak jakby np. Lichtenstein podbił Polskę). Ze względu na przytłaczającą większość Słowian Litwa (Wielkie Księstwo Litewskie) stała się państwem o słowiańskim charakterze. Litwini nie byli w stanie narzucić bałtyckiej/ litewskiej kultury w tym państwie. Językiem urzędowym w tym kraju nie był litewski (bałtycki język, jaki znamy dzisiaj), ale język ruski, bo ludność podbitych ziem, która stanowiła większość była ruska. W niedługim czasie doszło do odwrócenia znaczenia nazwy LITWA i LITWINI. Litwinami zaczęto wtedy (błędnie) nazywać słowiańskich mieszkańców Wielkiego Księstwa Litewskiego, a więc Polaków i Rusinów (czyli dzisiejszych Bialorusinów i Ukrainców). Skupieni na północy (w granicach mniej więcej obecnej Litwy) prawdziwi Litwini, którzy znacząco różnili się od reszty mieszkańców Wielkiego Księstwa Litewskiego, zaczęli być zwani Żmudzinami, a ich odmienny język (czyli prawdziwy j. litewski)- językiem żmudzkim. 
Gdy Mickiewicz pisał "Litwo, ojczyzno moja" to miał na myśli tą słowiańską część Wielkiego Księstwa Litewskiego, a nie obecną Litwę. Czy popełniał błąd w nazwie? Nie, bo przecież ten kraj nazywał się Litwa, a dla ułatwienia większość mieszkańców zwano Litwinami (chociaż tak naprawdę nimi nie byli, a byli nimi właśnie ci, których tak nie nazywano wtedy czyli Żmudzini). 
A więc obecni Litwini to właśnie prawdziwi Litwini i byli nimi zawsze, tylko dla ułatwienia, błędnie, przez większość historii, Polacy zwali Litwinami kogo innego.

10 listopada 2023 roku, w ramach uczczenia 225. rocznicy urodzin naszego wieszcza narodowego  „Biełpoczta” wprowadzi do obiegu specjalny znaczek pocztowy.